Yaş Bazında Büyüme Göstergeleri Nelerdir ?
Süt çocukluğu dönemi olarak adlandırılan 0-1 yaş, bebeğinizin en hızlı büyüdüğü dönemdir. Çocukları erişkinden ayıran en önemli özellik, sürekli bir büyüme ve gelişme süreci içinde olmalarıdır. Biz çocuk doktorlarının her muayenede kullandıkları büyüme eğrileri (persantil çizgileri) gelişimi izlemek için çok yararlıdır. Bu çizelgeler her ülke çocukları için ayri standardize edilmiştir ve belli sürelerde yenilenirler. Erken doğan bebekler, kız çocukları ve erkek çocukları için farkli eğriler kullanılır. Erişkinler gibi çocukların da boy ve tartılarının farklı olabileceğini unutmamalı ve çocuklarınızı başka çocuklarla büyüme açısından kıyaslamamalısınız.
Çocukluk dönemlerinde büyüme hızı değişkenlik gösterir. Doğumdan sonraki ilk aylarda hızlı bir büyüme gösteren bebekte daha sonra büyüme hızı azalır. Süt çocukluğu dönemi olarak adlandırılan 0-1 yaş, bebeğin en hızlı büyüdüğü dönemdir. Bebek ilk 5 ayda doğum kilosunun 2 katına, 1 yaşta ise 3 katına, 2 yaşta ise 4 katına ulaşır. Yine boy ilk yıl % 50 oranında artış gösterir.1-2 yaş arası büyüme daha yavaşlar ve 2-10 yaş arası sabit büyüme gösterir.Ergenlik döneminde yine bir büyüme atağı olur. Bu dönemde kız ve erkeklerde değişmek üzere ortalama 25 cm kadar boy artışı ve buna uygun bir kilo artışı olur.
Ağırlık
Zamanında doğan bebeklerin ortalama ağırlığı 3,3 kg (2,5-4,6 kg )dır. İlk hafta içinde bebeklerde fizyolojik bir tartı kaybı olur. (zamanında doğan bebekler için % 10, erken doğan bebekler için % 15 kadar) Doğum kilosuna ulaştıktan sonar bebekler ilk 6 ay haftada 150-200gr tartı alırlar. 6. aydan sonar tartı alımları azalır, haftada 100-150 gr tartı alırlar.
Boy
İlk 2 yaşta çocukların boyu yatarak, 2 yaşından sonra ayakta ölçülmelidir. Mümkünse çocuk dik durmalı, kafa tam karşıya bakmalı ve ayakları çıplak olmalıdır.Yatar konumda yapılan boy ölçümü ile ayakta ölçülen boy ölçümü arasında 2-3cm fark olması normaldir, ayakta dururken omurlar üstüste bindiğinden boy daha kısa ölçülür.Boy büyümesini etkileyen en önemli faktörlerden biri de kalıtımdır. Çocuğun 2-3 yaşlarından sonraki boyu, anne baba boyu ile anlamlı korelasyon gösterir.
Yenidoğan ortalama boy uzunluğu 50cm kadardır.
- İlk 6 ayda sağlıklı bir çocuk: 3 ayda 8 cm uzar yani 6.ay sonunda +16 cm
- İkinci 6 ayda: 3 ayda 4cm uzar yani 6-12 aylar arasında +8 cm
- 1-2 yaşlar arasında 10-12 cm / yıl
- 2-4 yaşlar arasında 7cm / yıl
- 10-12 yaslara kadar 5-7 cm/yıl uzar.
Kabaca;
- 1 yaş çocuğun boyu doğum boyu x 1,5 (yaklaşık 75cm)
- 4 yaşında boyu doğum boyu x 2 (yaklaşık 100cm)
- 13 yaşında doğum boyu x 3 (yaklaşık 150cm)
Baş Çevresi
Doğum sonrası aylarda vücudun en hızlı büyüyen bölümü baştır ve beyin büyümesinin göstergesidir. Doğumda beyin ağırlığı, erişkin değerinin %25'i kadardır, ama 2 yaşında bu oran erişkin düzeyinin %60'ına,5 yaşında %90'ına,10 yaşında %95'ine erişir. Çocuk doğduğunda baş çevresi, boy uzunluğunun 1/4' ü kadardır; ama çocuk büyükçe gövde büyümesi ön plana geçerek bu oran1/7- 1/8'e iner. Doğumda baş çevresi 35 cm kadardır.
Ortalama:3.ayda 40,5cm,6.ayda 43cm, 12.ayda 48 cm kadardır.18-24. aylardan itibaren baş büyümesinin değerlendirilmesine ihtiyaç yoktur. Baş büyüklüğü, yaklaşık 10 yaşında erişkin ölçülerindedir.Baş büyüklüğü ailevi özellik gösterir. Nörolojik gelişimi yolunda oldugu halde kafası büyük olan çocukların ailesinde 'kocaman kafalılık' sorgulanmalıdır; küçük kafalı olmak (mikrosefali) ya da kafa ölçümlerinin istenen şekilde büyümemesi her zaman patolojiktir ve nörolojik değerlendirme ve inceleme gerektirir.
Bebeklerin, doğumdan sonra belli haftalarda yaşadığı ataklara büyüme atakları denir, Bebeklerin normalden daha huysuz olduğu, daha fazla kucak istediği, daha fazla emmek istediği ,annelerin de sütüm yetmiyor mu diye korktuğu zamanlardır. En sık bu aylarda annesütü alan bebeklere ihtiyaçları olmadığı halde devam sütü başlanır. Özellikle ilk aylarda olanları belirgindir, sonraki aylarda bebek sosyalleştikçe daha az dikkat çekmeye başlar bu huysuzluklar. Büyüme ataklarının haftaları şöyle: 2-3-6. hafta, 3. Ay, 6. ay,34..hafta, 42.hafta,52. Hafta….
[Konuk Yazar] Dr. Dicle Çelik - Memorial Hastanesi, Pediatri Bölümü